Drewniany miecz zwykle jest robiony z dębu, klonu, jesionu albo hikory jeżeli ma być używany w praktyce z partnerem. Te drewna mają wysoki stopień siły i odporności na uderzenia. Klon i hikora szczególnie są oporne na rozszczepianie się, które może zdarzać się w wyniku powstawania wgnieceń i odkształceń powstających w jednym miejscu ostrza przez systematyczne uderzanie broni o broń. Inne, bardziej egzotyczne drewna, takie jak heban albo cocobolo są używane z powodu ich gęstości i większego ciężaru zbliżonego do wagi katany. Te drewna są kosztowne i często zawierają skazy które powodują że stają się mniej odpowiednie by używać je do treningu z partnerem ale za to są idealne dla indywidualnego treningu suburi.
Po co ćwiczymy z bronią?
Przyczyną, dla której w Aikido pojawiły się techniki z bronią, była fascynacja Morihei Ueshiby – założyciela tej sztuki walki japońską tradycją walki mieczem i włócznią. Ueshiba posiadł niezwykłą łatwość posługiwania się bronią i chętnie wykonywał formy z jej wykorzystaniem. Jak pisze w książce „Duch Aikido” Kisshomaru Ueshiba, syn Założyciela, Morihei od lat swojej młodości,jeszcze zanim poznał Daito-ryu jujutsu, bardzo interesował się szermierką i kontaktował się wielokrotnie z ekspertami broni ze szkoły Kashima Shinto Ryu. Nawet po założeniu Aikido jako samodzielnej formy Budo, uwielbiał ćwiczenia mieczem i drewnianym mieczem bokken. Kisshomaru uważa, że próbując włączyć pewne zasady szermierki do Aikido, być może usiłował on utworzyć teoretyczne podstawy Aikido,które wówczas znajdowało się w okresie początkowym. Pragnął wydobyć z jujutsu i kenjutsu to co najlepsze i połączyć te elementy w Aikido. Jako przykład techniki, która miałaby być inspiracją pod wpływem cięcia mieczem podawana jest shiho-nage. Niestety, przeważnie Ueshiba pokazywał tylko raz daną technikę, dlatego jego uczniowie rozwinęli tę wiedzę na swój sposób, tak jak ją zrozumieli. Techniki z bronią w szkołach Aikido różnią się i z pewnością inne cele stawiane są ich studentom.
Między Aikido a tradycyjną szermierką japońską (kenjutsu) istnieje szereg podobieństw: podstawowe zasady, ruchy, postawa stojąca, odległość między dwoma ćwiczącymi, umiejscowienie spojrzenia czy choćby nawet strój (hakama). Co ciekawe mistrzowie Kendo, tak jak mistrzowie Aikido,podkreślają że umysł i ciało muszą być w harmonii. W czasie walki mieczem kendocy trenują kiai oraz siłę Ki. Z kolei powiada się o Aikido, że wszystkie ataki polegające na uderzeniach, przed którymi ćwiczymy obronę, wywodzą się z ataku mieczem: shomenuchi, yokomenuchi, tsuki. Ludzie, którzy ćwiczą cięcia mieczem stają się dzięki temu lepszymi uke: potrafią szybciej i dokładniej zaatakować. Pamiętajmy jednak, że Aiki-ken to nie kenjutsu, a uczymy się tego, aby lepiej poznać Aikido.
Z praktycznego punktu widzenia, powtarzanie uniku spoza zasięgu broni sprzyja wyczuwaniu dystansu (ma-ai) i zgrania z partnerem (timeing). Rozwija się intuicja (rozpoznanie przygotowań do ataku), ponieważ reakcja na atak po jego rozpoczęciu mogłaby być spóźniona. Są to rzeczy niezbędne również w czasie treningu gołymi rękami.
Wiele zaawansowanych technik Aikido obejmuje sposoby obrony przed bronią. Uważamy, że drewniany bokken może udawać maczetę, kij bejsbolowy lub choćby naszą polską sztachetę. Aby mieć pewność, że te techniki będą przyswajane bezpiecznie, ważne aby uczniowie wiedzieli jak prawidłowo atakować bronią i bronić się przed tym atakiem.
Trening z bronią dodaje praktyce intensywności, szczególnie podczas nauki obrony przed atakiem. Trening z co prawda drewnianą, ale bądź co bądź bronią, uczy większej czujności na poczynania uke, sprzyjając zachowaniu większej koncentracji. Taki trening jest świetną metodą nauki schodzenia z linii ataku.Wszystkie techniki Aikido zaczynają się bowiem od schodzenia z linii ataku i następnie stosowania zasady Irimi bądź Tenkan. Bokken i jo to jeszcze jedna okazja, aby rozwijać Ki oraz spokój umysłu w sytuacji zagrożenia. Trening z bronią pozwala wykształcić w trenującym możliwość rozwinięcia reakcji i wrażliwość na ruchy i działania innych w zakresie, który jest zwykle dokładnie określony. Dodatkowo jest często łatwiej wykorzenić chęć współzawodnictwa w czasie treningu bronią, co pozwala skoncentrować się na poznawaniu.
Użycie broni pozwala zademonstrować właściwe poruszanie się w Aikido, koordynację ruchu całego ciała. Jest takie powiedzenie: jo nigdy nie kłamie. Jeśli Twoje ruchy są nieskoordynowane, widać to przy wykonywaniu kata (serii złożonej z uderzeń bronią). Ponadto, nauka kata umożliwia ćwiczenie płynności ruchu.Aby to osiągnąć, nie można skupiać umysłu na broni, ale traktować ją jak przedłużenie ramienia. W kata ruchy są ze sobą połączone i wynikają z poprzednich. Kata z bronią możemy ćwiczyć samodzielnie. Jest to bardzo przydatne, kiedy jesteśmy np. na wakacjach i nie mamy partnera do ćwiczenia Aikido.
Waga bokken może zbliżać się do wagi katany jednak wyważenie zawsze jest inne. Katana, z powodu jej metalowego ostrza i drewnianej rękojeści ma punkt ciężkości wysunięty znacznie dalej niż bokken. Specjalnie kształtowany drewniany bokken zwany suburito jest używany do praktyki indywidualnych cięć w szkołach miecza. Te bronie mają na celu przybliżać wyważenie katany ale są dużo różne w kształcie i rozmiarze.Często suburito dużej wagi są używane w celu wyrobienia siły rąk i ulepszają postawę. Kiedy student zdecydował się już studiować bokken, wybór dobrej broni ma ogromne znaczenie. Student będzie posiadać bokuto przez wiele lat, jeżeli wybierze uważnie, i powinien szukać pośród kilku charakterystycznych zanim wybierze ostatecznie broń. Kształt i kolor bokkenu powinien cieszyć oko, chwyt powinien być gładki i wolny od „lepkości” która będzie powodować pęcherze na dłoniach. Uchwyt powinien być na tyle szeroki aby palce trzymającej go dłoni nie dotykały podstawy kciuka.
Nieodpowiednia w rozmiarze rękojeść może powodować nadmierny skurcz rąk, a nieodpowiednia powierzchnia spowoduje szereg zrogowaciałych odcisków na dłoniach. Słoje drewna powinny biegnąć prosto od rękojeści aż do końca bokkenu, bez żadnych sęków. Szukajcie zwartych, zamkniętych słoi które będą opierać się wgniataniu, bez wypaczeń i pęknięć. Drewno powinno być wykończone olejem lnianym. Twarda powierzchnia taka jak lakier lub pokost będzie powodować przyklejanie się do dłoni. Poza tym pomalowane bokkeny mogą skutecznie ukrywać wady drewna.
Waga bokkena powinna być dostosowana do poziomu zaawansowania adepta, pozwolić mu przejść trening na którym wykona nawet kilka tysięcy cięć. Z tego powodu, student powinien wziąć pod uwagę rozpoczęcie studiowania z lekkim bokkenem i stopniowo przenosić się na cięższe w chwili gdy siła rąk na to pozwoli. Bokken który jest zbyt ciężki spowoduje nadwerężenie mięśni i stawów, a powolność w ruchach może czynić problem w praktyce z partnerem.
Bokken, jo i tanto do aikido wykonane są z japońskiego dębu białego lub czerwonego. Każda sztuka wykonana była ręcznie z oddzielnego, specjalnie dobranego kawałka drewna. Bardzo mocne i trwałe, idealnie wyważone, doskonale nadają się do ostrego treningu. Aikido bokken – długość: około 105 cm, waga: około 600g, jo – długość: około 127,5 cm, średnica: 23 mm, waga: około 600g, tanto – długość: 29 cm, waga: około 130g